Szanowni Państwo,
w tym roku mija 30 lat od przeprowadzenia w Polsce pierwszych wyborów samorządowych. Ustawę o samorządzie terytorialnym Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił 8 marca 1990 roku . W dniu 27 maja 1990 roku rozpisano wybory do samorządu gminnego. W ten sposób mieszkańcy gmin wybrali do Rady Gminy kandydatów, którzy w następnych latach mieli decydować o kierunku rozwoju Gminy. Z okazji tak ważnej rocznicy zostało przygotowane mnóstwo materiałów stanowiących podsumowanie 30 lat funkcjonowania samorządu Gminy Iwanowice. Wszystkie materiały ukażą się w dodatku wydanym specjalnie z tej okazji, a na naszym facebooku będziemy publikować wywiady i wypowiedzi osób związanych z naszą gminą. Dziś publikujemy wywiad z Panem Stanisławem Tureckim – pierwszym Wójtem Gminy Iwanowice.
Pytany – Wójt Stanisław Turecki
1. Jak w latach 1990-1998 wyglądała praca Rady Gminy, Zarządu Gminy, Komisji, czy nawet samego Wójta?
Dnia 27 maja przeprowadzono pierwsze wybory samorządowe, od tej pory samorząd stanowił element ustroju państwa i zyskał osobowość prawną. Z kolei dnia 4 czerwca 1990 roku odbyła się pierwsza sesja inauguracyjna nowo wybranej, w wyborach powszechnych Rady Gminy Iwanowice, która wówczas składała się z 20 osób, a jej przewodniczącym został Pan Wiesław Maj. Wójt wybierany był w głosowaniu tajnym. Kandydatami na wskazane stanowisko mogły być osoby z rady, jak i spoza niej. Dodatkowo wybierany w głosowaniu tajnym był również sekretarz gminy, którym w pierwszej mojej kadencji został Pan Jerzy Krajnik. Organem wykonawczym w tamtych czasach był Zarząd Gminy który mógł składać się z 4 do 7 członków, a wybierany był na 4 letnią kadencję. W Gminie Iwanowice w skład Zarządu wchodziło 7 radnych, liczba ta w latach późniejszych zmniejszyła się do 6 osób. Komisjami stałymi które w tamtych latach powołano były Komisja Rewizyjna, Rolnictwa, Planowania Budżetu i Gospodarki Komunalnej, Oświaty, Kultury i Zdrowia oraz Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego. Sesja inauguracyjna kolejnej Rady Gminy Iwanowice odbyła się 4 lipca 1994 roku. Była to moja II kadencja na stanowisku Wójta. Wtedy przewodniczącą, nadal 20 osobowej Rady Gminy Iwanowice została Pani Helena Maj, a sekretarzem piastujący już to stanowisko – Pan Jerzy Krajnik. Powołano nowe Komisje oraz dodatkową Podkomisje ds. Profilaktyki i Spraw Rozwiązań Problemów Alkoholowych która w późniejszym czasie została przekształcona w Komisje. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym narzucała gminom realizację zadań własnych które pozostawały do jej wyłącznej właściwości oraz zadania zlecone, które przekazywane były do realizacji przez administrację rządową. Ustawa o samorządzie porządkowała też kwestie finansów publicznych , na jej mocy gmina prowadziła własna gospodarkę finansową na podstawie budżetu gminy. Sprawozdanie z realizacji budżetu gminy co roku przedstawiał Zarząd Gminy i na jego podstawie otrzymywał absolutorium. W celu kontrolowania gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego powołane zostały Regionalne Izby Obrachunkowe. W pierwszej mojej kadencji Urząd przeszedł znaczna reorganizację, powstały referaty oraz podjednostki jakimi były GOK, GOPS oraz biblioteki. Liczba pracowników uległa nieznacznemu zmniejszeniu. W roku 1992 na własny wniosek została odwołana skarbnik gminy P. Marchańska , a na jej stanowisko 1 sierpnia została powołana Pani Krystyna Beliczyńska.
2. W tamtych czasach na pewno dużym wyzwaniem było przeprowadzenie komunalizacji, a co za tym idzie również inwentaryzacji mienia gminy. Jak ona wyglądała, i jakie pojawiły się problemy związane z tym procesem?
Gminy w 1990 roku uzyskały osobowość prawną, czyli prawo do posiadania i zarządzania własnym majątkiem. Uczynienie gmin podmiotem własności komunalnej, powiązane było z przeprowadzeniem operacji wydzielenia z mienia Skarbu Państwa składników majątkowych , koniecznych do wykonania tej funkcji publicznej. Celem przeprowadzenia wskazanej operacji została powołana Komisja Komunalizacyjna, która w sposób ciągły prowadziła inwentaryzację mienia gminnego. Problemy pojawiły się przy ustalaniu własności pomieszczeń znajdujących się w obecnym budynku Urzędu Gminy, część bowiem należała do gminy, a część do Spółdzielni Gminnej. Walczyliśmy również o budynek poczty , który w tamtych czasach był nadbudowywany, pomimo starań w 1991 roku działka oraz budynek zostały przekazane Głównej Dyrekcji w Krakowie na użytkowanie wieczyste. Pojawiły się również problemy ustaleniem własności co do budynków – Lecznicy Zwierząt i agronomówki w Sieciechowicach.
3. Jakie były według Pana najważniejsze inwestycje które zrealizowano, a jakie były te które planowano zrealizować?
Czasy były ciężkie, a potrzeby wymagające dużych nakładów finansowych, na terenie całej gminy ogromne. Licznych remontów wymagały placówki oświatowe. W 1990 roku powołano Komisje która miała sprawdzać i weryfikować warunki panujące w szkołach. W trudnych warunkach dzieci uczyły się w szkołach w Sieciechowicach, Celinach, Widomej i Naramie. Niektóre szkoły nadal posiadały toalety na zewnątrz. Szkoła w Naramie miała problemy z dostępem do wody. Szkoły w tamtych czasach finansowane były przez Kuratorium poprzez przekazywanie gminie tzw. dotacji celowej. Częściowo z tej dotacji były przeprowadzone remont i rozbudowa szkoły w Widomej. Liczne jednak inwestycje były wykonywane z budżetu gminy. W 1993 roku została skończona sala gimnastyczna w szkole w Iwanowicach, w 1996 roku dach szkoły w Sieciechowicach, a rok później wyremontowano kotłownie również w szkole w Iwanowicach. Większość dróg na terenie gminy wymagała remontu i położenia asfaltu, gdyż były to drogi bite i te robione były w ramach możliwości finansowych gminy. Problemem była również telefonizacja, rozbudowa wodociągów oraz lampy uliczne. Dużo prac przy inwestycyjnych projektach mieszkańcy wykonywali własnym sumptem, materiał tylko był kupowany ze środków wojewódzkich lub gminnych, a wykonana praca przy kopaniu rowów czy wkopywaniu słupów była praca społeczną. Rozbudowa dróg wiązała się również z przedłużeniem linii MPK kursującej w tamtych czasach z Krakowa tylko do Naramy, była możliwość przedłużenia linii nawet do Iwanowic, jednak warunkiem było iż droga musiała mieć szerokość 6 m. Linie MPK udało się przedłużyć do Krasieńca Starego. Warto nadmienić iż linia była w 1/3 utrzymywana ze środków gminnych.
4. Jak działały w tamtym okresie jednostki OSP, z jakich środków były finansowane i jakie podejmowano działania inwestycyjne?
Już w tamtych czasach byliśmy gminą która mogła poszczycić się licznymi i aktywnie działającymi jednostkami OSP. Jednostki w tamtym czasie utrzymywane były ze środków gminnych, ale również w głównej mierze ze środków własnych pozyskanych z prowadzonej działalności kulturalnej i artystycznej. 1991 roku najaktywniejszymi w tym zakresie były straże w Naramie, Widomej i Sieciechowicach. Już w 1991 z środków gminny planowana była rozbudowa remizy w Iwanowicach, a w latach późniejszych remont remizy w Żerkowicach. Jednostki OSP na bieżąco w ramach możliwości były doposażane w sprzęt ratowniczy i gaśniczy. W 1992 roku budynek straży
w Sieciechowicach zostaje przekazany na użytkowanie wieczyste jednostce OSP. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku straży w Sułkowicach tylko dotyczy to samej działki i ma miejsce w 1997 roku.
5. Jak w tamtym okresie na terenie gminy wyglądała opieka medyczna, wiem że oprócz przychodni funkcjonowało również Pogotowie Ratunkowe, czy gmina wspierała finansowo któryś z podmiotów?
Tak ,na terenie gminy już wówczas działała przychodnia , w której budynku na dole znajdowała się prywatna apteka, a na górze mieszkali lokatorzy, aptekarka i pielęgniarka. Przychodnia działała pod obecnym ZOZ Kraków i ciągle borykała się z licznymi problemami finansowymi. Często lekarze pracujący w niej zwracali się o pomoc finansową i zakup wyposażenia medycznego do Rady Gminy Iwanowice. Co jakiś czas Przychodnia wspierana była finansowo, zakupywaliśmy sprzęt i wyposażenie meblowe. Pogotowie Ratunkowe swoja siedzibę miało w budynku Urzędu Gminy na pierwszym piętrze. Lekarze pogotowia obsługiwali nie tylko mieszkańców Gminy Iwanowice, ale również mieszkańców Gołczy, Michałowic, Trzyciąża i części Skały. Gmina z budżetu dofinansowała działania pogotowia poprzez zakup takiego sprzętu jak np. defibrylatory. W 1998 roku nastąpiła reorganizacja służby zdrowia i pogotowie w gminie zostało zlikwidowane
6. Czy był jakiś temat problematyczny w tamtych czasach?
Dużym problemem w tamtych czasach by wywóz nieczystości oraz usytuowanie wysypiska śmieci na terenie gminy. W roku 1990 wysypisko śmieci znajdowało się w Iwanowicach (Porwanów). Wysypisko zostało zalegalizowane w 1995 roku, cały czas były jednak z nim problemy, do tego dochodziły skargi mieszkańców iż wysypisko niszczy plony na polach przylegających. Cały czas pojawiały się nowe, dzikie wysypiska, jednym z nich było wysypisko śmieci w Żerkowicach. Temat wysypisk i związanych z tym problemów praktycznie pojawiał się na każdym posiedzeniu Rady Gminy. W 1997 roku pojawiła się propozycja wysypiska śmieci na gruntach Spółdzielni Produkcyjnej w Masłomiącej.
7. Po omówieniu tych tematów jest jeszcze coś o czym Pan chciałby powiedzieć, coś co było szczególnie ważne, w trakcie Pana dwóch Kadencji?
Tak, zaraz na początku mojej I kadencji zakupiliśmy od Rodziny Jędrychowskich budynek będący karczmą z przeznaczenie na stworzenie Muzeum. Po przeprowadzeniu remontów, przy dużym zaangażowaniu mieszkańców i uczniów powstało Muzeum Regionalne w Iwanowicach, które istnieje i działa do dziś. W 1993 roku wydarzeniem które zapisało się na kartach historii gminy i bardzo hucznie było obchodzone był jubileusz 700-lecie Iwanowic. Wtedy oddano oficjalnie nowa salę gimnastyczną w Iwanowicach i wtedy też na sesji 23 września przyjęto oficjalnie Herb Gminy Iwanowice.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała M. Świątek – Dyrektor GCKiB
